OUDE NIEDORP
Molen De Hoop is zeer waarschijnlijk in 1641 gebouwd als achtkantige korenmolen. Op kaarten uit het begin van de 17e eeuw stond op deze plaats ook al een molen, vermoedelijk een standerdmolen.
Bekijk alle 9 foto's
Molen De Hoop is zeer waarschijnlijk in 1641 gebouwd als achtkantige korenmolen. Een korenmolen is een molen waarmee uit graan meel wordt gemalen. Het jaartal 1641 staat vermeld op de baard van de bovenkruier. De baard is een houten bord aan de vooronderzijde van een molenkap, allereerst bedoeld om inwateren tegen te gaan.
Geschiedenis van de molen Uit een akte van 16 december 1631 blijkt dat er nog een andere korenmolen is geweest in Oude Niedorp. Dit is een koopakte van Jacob Jacobsz. Seeuw. Hij heeft de molen gekocht om naar een andere plek te verplaatsen. Via een ‘windbrief’ kreeg Seeuw het recht van de wind voor het gebied in ‘de Poelen’. Dit was van oorsprong een moerasachtig gebied tussen de Waerd en de dijk: de Dorpsstraat vanaf het Verlaat tot de Zuiderweg. Na de droogmaking van de Heerhugowaard in 1629 had men niets meer te verzen dat het gebied ‘de Poelen’ tijdelijk onder water kwam te staan. Omdat de heer Seeuw heeft gevraagd om het verplaatsen van een molen, kunnen we aannemen dat er al voor 1631 een molen in de omgeving van Oude Niedorp heeft gestaan. Vermoedelijk is de verplaatste molen door brand of bouwvalligheid verloren gegaan. Waardoor in 1641 een nieuwe korenmolen moest worden gebouwd.
Molen de Hoop is zoals dat heet een achtkantige molen. De houten constructie bestaat namelijk uit acht vlakken. Dat de houten achtkant echt oud is, blijkt uit verschillende onderdelen van de constructie, bij zowel de boven- als onderzijde van het achtkant. De molen heeft een meer dan 100 jaar oud en uniek wiekenkruis met stalen balken, gebouwd in 1893 door de firma Pot.
Molenaars Uit verschillende akten kan een overzicht worden gemaakt van de verschillende eigenaren en molenaars die de molen draaiende hebben gehouden. Op 31 mei 1723 wordt de molen, het huis en erf gekocht door Jan Dirksz. De Geus. Vrijwel onafgebroken blijft de molen tot 1901 in het bezit van de bekende molenaarsfamilie De Geus. Op 31 maart 1901 wordt Cornelis Slijboom de nieuwe eigenaar. In 1940 nemen de zoons Willem en Maarten de zaak over. De bezettingsjaren werden niet de gemakkelijkste voor het pas gestarte (overgenomen) bedrijf. Maar na de bevrijding ging het als snel beter met het bedrijf. Om gezondheidsredenen moest Willem in 1960 stoppen. Maarten wilde niet alleen verder. De broers besloten daarom het bedrijf te beëindigen. Officieel werd het maalbedrijf C. Slijboom per 16 mei 1961 beëindigd.
Op 17 december 1961 werd de molen verkocht aan de toenmalige gemeente Oude Niedorp voor één gulden. De molen werd sindsdien wel goed onderhouden, maar draaide sporadisch.
Sinds 2000 draait de molen weer regelmatig. Omdat de molen regelmatig draait blijft alles goed onderhouden. Elke keer als de molen draait, is dit eigenlijk een inspectie waarbij beginnende problemen meteen worden opgemerkt. Er zijn drie molenaars actief, en u bent van harte welkom om te kijken bij de molen als deze draait.
Belang van de molen Tot ver in de 19e eeuw was de aanwezigheid van een korenmolen in een dorp van groot belang voor de bevolking. De molenaar maalde, dicht bij huis, de geoogste tarwe of rogge van de eigen akker voor het dagelijks te bakken brood. In een dorp had de korenmolenaar veel aanzien. En mocht een molenaar in financiële problemen raken, dan zocht het gemeentebestuur vaak naar een oplossing. Dit was vanwege het grote economische belang van het hebben van een molen in het dorp voor de bevolking.
De molen heeft de status van rijksmonument.
Bronnen Historisch overzicht Korenmolen ‘De Hoop’ Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed via www.beeldbank.cultureelerfgoed.nl
Hier vind je Molen de Hoop Oude Niedorp
Molenpad 1vanaf jouw locatie
De twee molens van het dorp staan allebei in Winsum en ook nog behoorlijk dicht bij elkaar. De Vriendschap is een koren-...
Kerkstraat 1 a
9951 AD Winsum
(beluister hier het audioverhaal)
Het is bijna niet voor te stellen dat de zee deze dijk kan verslaan. Toch was er in de laatste veertig jaar een keer of acht serieuze dijkbewaking nodig. Rinus en Sander Dorst van Zeedefensie zijn dan ook altijd voorbereid. Hier in de werkplaats hangen de zaklampen aan de muur, de portofoons staan aan de lader en ligt het draaiboek op tafel. Voor het geval dát.
Vader en zoon Dorst liggen er niet wakker van, ze weten namelijk precies hoe de dijk erbij ligt. Elke week inspecteren ze de 25 kilometer dijk tussen Harlingen en Nieuwebildtzijl. En elke dag zijn ze hier sowieso te vinden, voor onderhoud en beheer. Zo gooien ze bijvoorbeeld kuilen dicht die door honden zijn gegraven en vangen ze ongeveer 150 mollen per jaar in hun klemmen.
Is dat nou echt nodig? Ja, want gangen, gaten en kuilen kunnen de dijk behoorlijk verzwakken. Ook is de grasmat superbelangrijk om de bovenlaag sterk te houden, hiervoor wordt een mengsel van zes soorten diepwortelend gras gebruikt. Als 80% van een vierkante meter grasmat ook daadwerkelijk uit grassprietjes bestaat, zijn de mannen dik tevreden.
Het gras wordt onderhouden door de schapen die je tussen april en oktober op de dijk ziet grazen. Met hun 'gouden voetjes' trappen ze de grond precies genoeg in en zorgen ze zo voor de ideale stevigheid. Vroeger graasden er ook wel koeien, maar hun hoeven deden meer kwaad dan goed.
De droogte van de laatste zomers baart wel eens zorgen. Schapen hebben soms nauwelijks genoeg te eten en enkele dijkvakken moesten opnieuw ingezaaid worden. Ook zette het waterschap voor het eerst een egger in, een machine die onkruid uit het gras haalt.
Andere soorten grassen en kruiden op de dijk zouden trouwens best een idee zijn, maar of dat veilig is? De proefvakken die je onderweg zag, laten vooralsnog zien dat de combinatie van schapen en gras het beste is voor de stevigheid van de dijk.
Aan de 'achterkant' van de dijk vind je geen gras maar asfalt, met daaronder steen en zand. In de jaren negentig bleek het asfalt zo zwak dat uit voorzorg breuksteen en grond bij de werkplaats is neergelegd. Je weet immers maar nooit. Intussen wordt er ook een proef gedaan met innovatieve asfaltbekleding.
Ingesproken door:
De van oorsprong Friese Esther Kokmeijer is kunstenares, ontdekker, designer and fotograaf. Ze woont tegenwoordig in Rotterdam, maar werkt overal ter wereld.
Esther werkt met Joop Mulder aan een serie projecten waarmee ze met korenbloemen verhalen over water zichtbaar wil maken. Een zee van bloemen, een terp omringd door water, een dijkdoorbraak en Holwerd aan zee, zichtbaar gemaakt met miljoenen bloeiende Korenbloemen. “Inspirerend hoe Joop zo begaan was met het prachtig Waddengebied. Hoe hij verhalen over dit bijzondere landschap tot leven wist te brengen en zich inzette om intieme ontmoetingen te creëren met dit landschap.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Het is bijna niet voor te stellen dat de zee deze dijk kan verslaan. Toch was er in de laatste veertig jaar een keer of acht...
Boonweg
Sint Jacobiparochie
De molen is gebouwd in 1785 in Mensingeweer en verplaatst naar Winsum in 1801. Deze molen is daarmee een van de oudste nog...
Kerkstraat 1
9951 AD Winsum
(beluister hier het audioverhaal)
Stel je het jaar 700 voor. De dijk die je in de verte ziet, bestaat nog niet. Twee keer per etmaal stroomt de zee via geulen en prielen het land in. En tijdens de herfst en winter komt het water soms gevaarlijk dichtbij. Een ramp? Dat valt meestal mee, want de mensen wonen op heuveltjes die ze in de loop van de eeuwen hebben gemaakt: terpen. Het is de oudste manier om droge voeten te houden.
Dit dorp Firdgum bestond ook uit een aantal terpen, die op de hoger gelegen kwelderwallen waren aangelegd. Bij de kerktoren kun je goed zien dat er later afgravingen zijn geweest: de vruchtbare terpaarde werd in de negentiende eeuw duur verkocht.
De mensen die hier woonden leefden mét de zee. Die zee was wel een voortdurende bedreiging, maar het eindeloze komen en gaan van zout water bood ook kansen. Zo zorgde de zee voor vruchtbare landbouwgrond en een natuurlijk ophoging van het landschap rondom de terp, doordat er steeds laagjes slib achtergebleven als het water zich terugtrok.
Zulke laagjes slib kun je ook duidelijk zien in het door archeologen en vrijwilligers gereconstrueerde zodenhuis van terpbewoners, waarvoor zoden uit buitendijks land zijn gestoken. De zoden die terpbewoners voor hun gebouwen gebruikten waren sterk en compact, en bovendien voorhanden in de boomloze kuststreek. En, niet onbelangrijk: de zodenhuizen deden vermoedelijk in comfort niet onder voor houten huizen.
Dijken, in de verte te zien, zorgden er vanaf de elfde eeuw dat de zee definitief wegbleef. Lekker veilig. Maar de druk van de zee op het land neemt toe door de hoge dijken, en het land hoogt zich niet meer vanzelf op. Een dijkdoorbraak zal daarbij gigantische impact hebben. Misschien kunnen nog wat van onze voorouders leren, zeker met het oog op duurzaamheid en klimaatverandering.
Ingesproken door:
Jan Ketelaar werkt in woord en beeld. Zo schrijft hij teksten en gedichten, maar maakt ook sculpturen in zijn loods in Drachten. Ter gelegenheid van de 400-jarige betrekkingen tussen New York en Nederland organiseerde Joop in 2009 het New Island festival. Jan benaderde hem omdat hij vond dat zijn beeld "De staat van Nederland" daarheen moest. “Toen zei hij "goed plan, dat gaan we regelen" en sindsdien is er een samenwerking ontstaan. We waren vrienden zonder dat uit te spreken. Zonder Joop hadden de beelden niet in Holwerd gestaan.
Joop was een stille kracht en stimulator, hij hield worsten voor waar ik hard achteraan rende.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Stel je het jaar 700 voor. De dijk die je in de verte ziet, bestaat nog niet. Twee keer per etmaal stroomt de zee via geulen...
Camstrawei 18
8852 RH Firdgum
De Leeuw in Zeerijp is een achtkante stellingmolen met een functie van koren- en pelmolen. De molen is in 1865 gebouwd aan...
Borgweg 59
9914 PD Zeerijp
De Swarte Haan poldermolen (1865) werd in 1925 onttakeld en in 1997 volledig afgebroken. Deze molen symboliseerde de Friese...
Zwarte Haan
Eeuwenlang werden in Nederland kleine industriemolens gebruikt bij kleine bedrijven, ze verdwenen geruisloos. De David is...
Schoolstraat 4
9989 AG Warffum
