Hoe de Georgiërs op Texel kwamen

Categorieën

In opstand

De eerste Duitsers zetten op 19 mei 1940 voet op Texel. Ze namen het eiland rigoureus in bezit. Op alle strategische plekken - en dat waren er nogal wat - bouwden ze bunkers en kustbatterijen. Vanaf de aanleg van de Atlantikwall in 1942, de verdedigingslinie die langs de hele West-Europese kust liep, was Texel hierin een belangrijke schakel.

(leestijd: 5 minuten)

Op het eiland was het relatief rustig tijdens de oorlog. Maar in de lucht werd stevig gevochten. Duitse Messcherschmitts haalden vanaf het vliegveld op Texel zo’n vijftig geallieerde toestellen neer. Engelse en later Amerikaanse piloten bombardeerden het eiland wel 215 keer. Meestal overigens niet omdat Texel het doel was, maar omdat ze hun bommenruim leeg wilden maken als ze hun missie richting Duitse steden vroegtijdig moesten afbreken. Zo ging hun vlucht toch als ‘operationele vlucht’ de boeken in.

Door de komst van een Georgisch bataljon van ongeveer 800 man op 6 februari 1945 leed Texel het meest onder de oorlog toen een groot deel van Nederland al was bevrijd. De Georgische soldaten waren krijgsgevangen gemaakt door de Duitsers. Om de krijgsgevangenenkampen te ontvluchten, gingen ze in Duitse dienst. Maar toen het Duitse leger de oorlog dreigde te verliezen, dreigde voor deze soldaten de nog ergere kampen in de Sovjet-Unie door hun landverraad.

De Georgiërs besloten in opstand te komen om zo hun blazoen te zuiveren. In de vroege ochtend van 6 april brachten ze stilletjes enkele honderden Duitse soldaten met messen en dolken om het leven. Ze hadden al twee derde van het eiland in handen, voordat de Duitsers doorkregen wat er aan de hand was.

De Duitsers sloegen hard terug, met hulp van troepen uit Den Helder. Maar het Georgische bataljon gaf zich niet gewonnen. Het voerde een guerrillaoorlog waarbij veel boerderijen in vlammen opgingen. De strijd duurde voort tot 20 mei, ruim twee weken na de Bevrijding van de rest van het land en kostte 117 Texelaars het leven.

Sommige eilanders zagen de Georgiërs als helden, voor anderen waren zij verraders en sluipmoordenaars. De Georgiërs die de opstand hadden overleefd, waren in ieder geval in hun missie geslaagd. Bij terugkeer in de Sovjet-Unie werden ze als enige bataljon niet naar een strafkamp gestuurd. De Georgische Begraafplaats Texel is een van de sporen die de opstand op Texel achterliet.

Het Luchtvaart- en Oorlogsmuseum vertelt de verhalen van Texel in de Tweede Wereldoorlog. Naast een zaal over de Georgische opstand, vind je hier bijvoorbeeld ook een zaal met maquettes van een groot aantal bunkers die voor de Atlantikwall werden gebouwd. Bekijk je ze liever in het echt, dan is het museum een mooi startpunt voor een wandel-, fiets- of autoroute langs het militair erfgoed op het eiland.

Texla bunker

Tijdens de Georgische opstand was deze bunker erg belangrijk.

Texla bunker
Fort De Schans

Het fort is vrij toegankelijk voor wandelaars, van zonsopgang tot zonsondergang. Het is leuk om er overheen en langs te lopen.

Fort De Schans
Luchtvaart- en Oorlogsmuseum

Luchtvaart- & Oorlogsmuseum Texel, dat is gevestigd bij het vliegveld, geeft een overzicht van de lange vlieghistorie van het eiland en vertelt het verhaal van de Georgische Opstand.

Luchtvaart- en Oorlogsmuseum
Georgische begraafplaats

De Georgische opstand heeft zijn littekens achtergelaten op Texel. Sta stil bij dit indrukwekkend en tragisch verhaal.

Georgische begraafplaats