Van Waddeneilanden naar agrarisch landschap
Categorieën
-
Middag-Humsterland
De Zee neemt en geeft
Nationaal Landschap Middag-Humsterland is vanaf zijn ontstaan een agrarisch landschap en dat is nog steeds zo. Vroeger stroomde de zee tussen de eilanden Middag en Humsterland en boeren overleefden op de kwelder tussen de wadgeulen op eeuwenoude woonheuvels (Wierden). Tegenwoordig wordt geboerd in een weids landschap waar de kronkelende wegen en de slingerende sloten de Waddenoorsprong verraden.
De Zee geeft
De oorsprong van Middag-Humsterland gaat terug tot voor de jaartelling. Zandplaten in de monding van de Hunze ontwikkelden zich tot vruchtbare kwelders. Een ideale plek voor de eerste boerenfamilies die met hun schapen en koeien binnentrokken. Op de hoogste delen van de kwelder – de kwelderruggen – bouwen ze hun eerste woonplaatsen. Eeuwenlang kunnen de bewoners in betrekkelijke rust aan hun woonplaatsen, wierden genaamd, bouwen.
De Zee neemt
Maar als de vroege Middeleeuwen aanbreken keert het tij: Een forse getijdengeul, de Lauwersgeul, breekt in het bewoonde kwelderlandschap. De geul verbreedt zich tot een gevaarlijk binnenzee, de Lauwerszee. Deze stroomt via zijgeulen landinwaarts en doorsnijdt het land van Middag-Humsterland. Bij vloed verandert het wierdenlandschap in een archipel van eilandjes. Met name Humsterland krijgt het zwaar te verduren. Een doorbraak boven Noordhorn scheidt Humsterland van Middag. Zo wordt Humsterland een eiland en Middag en Humsterland een schiereiland.
Herovering verloren land
Om de uitbreiding van de Lauwerzee tot stilstand te brengen gaan de bewoners dijken bouwen in de loop van de 11de of 12 de eeuw. De dijkenbouwers krijgen daarbij aan het einde van de 12de eeuw steun van de eerste kloosterlingen van de abdijen van Aduard en Gerkesklooster die een belangrijke rol spelen bij de verbetering aan en het onderhoud van de dijken van Middag en Humsterland. De aanleg van dijken is een succes, de uitbreiding van de Lauwerzee komt tot stand. En dan keert het tij. Door de veel inbraken circuleert er veel slib in de Waddenzee. Iedere vloed brengt zeeklei tot diep in het achterland. En daar vormt zich nieuw land! Polder voor polder heroveren de bewoners het verloren land. Juist de inbraakgeulen veranderen in jonge, kalkrijke vruchtbare gronden. In de loop twee eilanden worden weer één geheel en de scheiding met het vaste land verdwijnt.
Wierden & slingerende wegen
Tegenwoordig herinneren de kronkelige wegen en de slingerende sloten je aan de nu dichtgeslibde wadgeulen tussen de eilanden. Met uitzondering van een klein gebied in het noorden waar akkerbouw plaatsvindt, overheerst de veeteelt in Middag-Humsterland. Opvallend in dit eeuwenoude landschap zijn de authentieke wierdendorpen met het in midden Middeleeuwse kerken die hun historisch karakter hebben behouden. Niehove, centraal gelegen in Humsterland, is daar een bijzonder fraai voorbeeld van. Op Humsterland springt Ezinge eruit. Op de rand van deze wierde balanceert een Romaanse zaalkerk met een vrijstaande toren. En als je meer wil weten over dit Nationale Landschap ben hier op de juiste plek. In het prachtige Museum Wierdenland vertellen ze je er alles over.
Ontdek meer
-
Waddengastronomie
Waddengastronomie
-
Smaak van de Wadden
Smaak van de Wadden
Dit themaverhaal is geschreven t.b.v. de inspiratiekaarten en foodroutes in het kader van programma ‘Waddengastronomie versterkt Werelderfgoedbeleving’. Het Waddenfonds maakt het programma mogelijk met een financiële bijdrage. De provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen co-financieren het project en ook projectpartners NHL Stenden, Stichting Waddengroep/ondernemers leveren een eigen bijdrage.
