Schiermonnikoog was lang particulier bezit. Graaf Bechtold von Bernstorff erfde het eiland in 1939. Halverwege mei 1940 kwamen de eerste Duitse militairen naar het eiland om het vijf jaar te bezetten. Na de oorlog werd Bechtolds geliefde Schiermonnikoog geconfisqueerd door de Nederlandse Staat, tot zijn grote teleurstelling. Hij was geen vijand van de eilanders. De oorlog heeft sporen achtergelaten op het eiland. Breng een bezoek aan Bunkermuseum Schlei of beklim de Wassermannbunker. Ze vertellen je hun eigen verhaal.
Dit restant van de Atlantikwall is nooit gebruikt, maar toch indrukwekkend. Beklim de bunker en geniet van een prachtig uitzicht.
Deze stille, indrukwekkende plaats in de duinen vertelt het verhaal van drenkelingen en jonge soldaten uit beide wereldoorlogen.
Dompel je onder in de geschiedenis van Schiermonnikoog in deze prachtige voormalige meesterswoning.
Pas op! Aan de Reeweg staat ondere andere nog een kanon en een zeemijn uit de Tweede Wereldoorlog.
De achthonderd inwoners van Schiermonnikoog zaten tijdens de oorlog geïsoleerd in hun dorp. De oorlogsperiode verliep relatief rustig. Maar net voor de bevrijding liepen de spanningen nog hoog op.
De aanleg van de Atlantikwall heeft ingrijpende gevolgen gehad voor het uiterlijk van het waddengebied. De bouw van verschillende verdedigingswerken was een grove inmenging van de mens in de natuur. Tegelijkertijd heeft deze natuur ook de bouw van deze linie beïnvloed. De resten van deze verdedigingslinie zijn onderdeel van ons militair erfgoed. En de bouw van de Atlantikwall heeft de hele waddenkust tot een herinneringslandschap gemaakt. Ook op Schiermonnikoog werden de nodige bouwwerken gebouwd.
Op Schiermonnikoog waren, net als op de meeste andere Waddeneilanden, de duinen erg belangrijk. Duinen vormden namelijk de natuurlijke habitat voor bunkers. In het duinlandschap konden bouwputten snel worden gegraven, waarna beton gelijk kon worden gestort. Daarna kon de nieuwe bunker meteen overdekt worden met zand. Bunkers waren hier dus gemakkelijk te bouwen én te camoufleren. Ook waren de bunkers eenvoudig met elkaar te verbinden door loopgraven. In duingebieden ontstonden hierdoor soms complete bunkerdorpen. Op Schiermonnikoog was dit de Schleistelling.
Aan de ene kant werkten de Duitsers dus samen met het bestaande landschap. Aan de andere kant werd het duinlandschap natuurlijk enorm verstoord met loopgraven, prikkeldraad en heel veel beton. Hier en daar werden zelfs nieuwe duinen aangelegd of bestaande duinen handmatig steiler gemaakt voor optimale bescherming. De bouwmaterialen voor alle verdedigingswerken werden van elders aangevoerd. Er werd dus een zware industriële ingreep gedaan in het bestaande waddenlandschap. Nog nooit eerder was dit op zo’n grote schaal gebeurd.
De Schleistelling, ook wel Schleidorp genoemd, werd aan de noordkant van het eiland gebouwd. Het bestond uit radarinstallaties, luchtafweergeschut, bunkers en gecamoufleerde barakken. De bouwmaterialen, zoals mortel, zand, grind en draadstaal, werden met schepen aangevoerd. Speciaal voor het vervoer van deze materialen naar het bunkerdorp hadden de Duitsers een nieuwe smalspoorlijn van ruim vijf kilometer lang aangelegd.
Op de hoogste duin van Schiermonnikoog, Poemelsduin, bouwden de Duitsers een grote Wassermannbunker. De duin werd eerst afgegraven, daarna werd de bunker opgebouwd en vervolgens werd de duin rondom de bunker weer aangebracht. De bunker werd hier gebouwd, omdat het de bedoeling was dat er een Wassermann-radarantenne op zou komen. Zulke antennes werden altijd op de hoogste duinen geplaatst zodat geallieerde vliegtuigen zo snel mogelijk konden worden gedetecteerd. De bunker is wel gebouwd, maar de antenne is er nooit gekomen.
Na de oorlog werd het bunkerdorp gesloopt. De materialen werden gebruikt voor de wederopbouw van het eiland. Ook verdwenen er bunkers onder het zand. Je zou kunnen zeggen dat het duinlandschap op deze manier werd hersteld en dat de littekens die de bunkers hadden achtergelaten hiermee werden weggepoetst. Maar in werkelijkheid vormen de bunkers nu de kern van nieuwe duinen. Ze zijn onderdeel geworden van een nieuw waddenlandschap.
De Atlantikwall veranderde het landschap van de Waddeneilanden en tekende de Waddenkust. Het verhaal achter dit fascinerende erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog kunt u nu zien en beleven.
Hét militair erfgoed van het waddengebied ontdek je hier. Ga mee op een spannende zoektocht langs toegankelijk gemaakte bunkers en musea. En beleef de indringende verhalen achter dit fascinerende erfgoed.
