Tussen de zeedijk en het dorp Nes staat een bunkertje uit de Tweede Wereldoorlog. Dit bunkertje is het laatste restant van een radarstelling met de naam ‘Heidelberg’. In een met hekken afgeschermd gebied waren bunkers en gebouwen gemaakt rond de zendmasten van de radarapparatuur. Ook in de zeedijk waren twee bunkers gebouwd om de Waddenzijde te bestrijken. Na de oorlog is het grootste deel van de gebouwen opgeruimd of begraven. Alleen de bunker, een gevechtsschuilplaats, is nog duidelijk zichtbaar.
Militaire oorlogsgraven
Langs de hele kust van Noardeast-Fryslân, inclusief de kust …
Tussen de zeedijk en het dorp Nes staat een bunkertje uit de Tweede Wereldoorlog. Dit bunkertje is het laatste restant van een radarstelling met de naam ‘Heidelberg’. In een met hekken afgeschermd gebied waren bunkers en gebouwen gemaakt rond de zendmasten van de radarapparatuur. Ook in de zeedijk waren twee bunkers gebouwd om de Waddenzijde te bestrijken. Na de oorlog is het grootste deel van de gebouwen opgeruimd of begraven. Alleen de bunker, een gevechtsschuilplaats, is nog duidelijk zichtbaar.
Militaire oorlogsgraven
Langs de hele kust van Noardeast-Fryslân, inclusief de kust van de Lauwerszee, zijn in de oorlog lichamen van militairen aangespoeld. Dit waren vooral vliegers van vliegtuigen die in zee waren neergestort. Soms op heel groet aftand van de plek waar ze aanspoelden. De lichamen werden op de begraafplaatsen in de dorpen begraven. Tegenwoordig zijn alleen nog de graven van de militairen uit de Gemenebest landen aanwezig. Amerikaanen en Duitsers zijn herbegraven op gezamenlijke begraafplaatsen of overgebracht naar hun thuislanden. In Noardseast-Fryslân bevindt zich een veldgraf van een Duitse piloot, in de route die beging bij de Seedykstertoer is zijn verhaal opgenomen. Daarnaast zijn er nog vele vermisten die nooit zijn teruggevonden of mogelijk als onbekende zijn begraven.
Neergestorte vliegtuigen
In het Waddengebied van Noardeast-Fryslân en in het kustgebied op het vaste land zijn meerdere vliegtuigen neergestort. Boven de Waddenzee is een luchtoorlog uitgevochten. De Duitse luchtmacht probeerde hier de geallieerde bommenwerpers op weg naar doelen in Duitsland te stoppen. Met deze fietsroute ontdekt u wat deze luchtoorlog betekende voor Noord-Friesland. De route voert langs een aantal locaties die een relatie hebben met het verhaal van de Wadden in de oorlog.
Deze uitgebreide route geeft veel informatie over de geschiedenis van het gebied van de voormalige Dongeradelen en omgeving in de Tweede Wereldoorlog. Zo worden onder meer de vliegtuigen die zijn neergestort, de bemanning van die vliegtuigen en hun lot beschreven.
Links in het veld een bunker van de stelling Heidelberg zichtbaar. Tussen het dorp Nes en de zeedijk staat een bunkertje in een landbouwperceel. Dit bunkertje was onderdeel van een groter complex uit WO2.
Op het kerkhof van Wierum bevinden zich 3 graven van vliegers uit WO2: Clarence Roy Long, Robert George Tighe en een onbekende Britse vlieger.
Het dorp Wierum wil samen met Sense of place de vervallen pier (hoofd) weer beleefbaar maken samen met natuurontwikkeling en het herstel van de kwelders. Het project heet Kromme Horne, meer info in het eetcafé De Kalkman.
Op de dijk is een monument aangebracht ter nagedachtenis. Een opmerkelijke bijkomstigheid is dat het vliegtuig maar 27 uur gevlogen heeft. En dat op een paar kilometer afstand nog een vliegtuig van 166 squadron is neergekomen.
Er zijn 5 graven van vliegers op de begraafplaats van Holwerd.
Op de begraafplaats van Ternaard zijn 5 graven van vliegers. Er is eerder een 6e begraven, hij is later overgebracht naar Engeland. Dit is een opmerkelijk verhaal wat aangeeft hoe moeilijk het is de echte verhalen te achterhalen.
Op de begraafplaats van Nes zijn twee graven van militairen uit WO2, een onbekend Australisch militair die is aangespoeld en begraven op 1 augustus 1940. En Kenneth Stuart Keeble, hij is op 17 januari 1944 aangespoeld aan de kust bij Nes.
Binnen vind je vanaf half mei tot 6 juni 2020 de tentoonstelling ‘Luchtoorlog boven Noardeast-Fryslân met informatie over de luchtoorlog in het Waddengebied. Daarna zal er blijvend informatie over de luchtoorlog beschikbaar blijven. De route ‘Dongeradeel in Oorlogstijd’ heeft hetzelfde begin- en eindpunt: Museum 't Fiskershúske.
Voor de catering kun je terecht bij Yke Muoi, op het informatiepaneel daar vlakbij kan je het verhaal van één van de overlevenden van de Vissersramp lezen. Op de zeedijk bij de Fiskershûskes is het monument van de vissersramp van Moddergat. Meer informatie over de luchtoorlog aan de kust is te lezen bij museum ‘t Fiskershûske.Voor de gebeurtenissen in het kustgegebied te westen van Holwerd is een route beschikbaar die start bij de Seedykstertoer bij Marrum.
