Marneslenk
Categorieën
-
Bolsward
Aan zee
Ooit verbond de Marneslenk de Waddenzee met handelsstad Bolsward. Na dichtslibbing ontstond een vruchtbaar akkerbouwgebied temidden van Friese weilanden. Bakermat ook van beroemde vrijheidsstrijders. Kaper en rebel Grutte Pier keerde zich tegen de Hollanders. ‘Wederdoper’ Menno Simons streed voor geloofsvrijheid en pacifisme. Amerikaanse mennonieten vinden hun geestelijke ‘roots’ in Fryslân.
Voormalige zeeslenk naar Bolsward
De Marneslenk in west Friesland was de derde zeeslenk van Fryslân naast de Middelzee en in noordoost de Lauwerszee. Met de getijdenwerking van de Marne, twee keer per etmaal, was handelsstad Bolsward aangesloten bij het middeleeuwse Hanzeverbond van havensteden in noord Nederland, Duitsland en het Oostzeegebied.
Lytse Bouhoeke
Dichtslibbing van de Marne liep in de 13e eeuw uit op definitieve afsluiting met een zeedijk vanaf Harlingen en Zurich. De jonge zeeklei van de vroegere zeeslenk leent zich goed voor akkerbouw. Dit nieuwe akkerland kreeg de naam ‘Lytse Bouhoeke’, wat de streek onderscheidt van het overheersend weidegebied in het omringend Friese land genaamd ‘Greidhoeke’. Het Marnegebied kent vijf terpdorpen: Kimswerd, Arum, Witmarsum, Pingjum en Zurich. De eerste drie liggen op hoger gelegen oude kwelderwallen. Pingjum als terpdorp ligt op een zuidelijke oeverwal. De zogenaamde ‘Pingjumer Gulden Halsband’ in het streeklandschap zijn herkenbare delen van een oude omringdijk die de landbouwgrond rond het dorp beschermde tegen overstroming door zeewater van de Marne. Twee kloosters in het gebied, Vinea Domini aan de kust en het klooster van Achlum, verrichten belangrijk pionierswerk voor lokale dijkaanleg en ontwikkeling van de landbouw.
Grutte Pier & Menno Simons
Grote namen uit de Friese cultuurhistorie komen uit het Marnegebied. Kimswerd werd beroemd als plaats van herkomst van Pier Gerlofs Donia (1480-1520), wiens boerderij en gezin door Hollandse veroveraars waren geslachtofferd. ‘Grutte Pier’ nam wraak als kaper van Hollandse zeeschepen op de Zuiderzee en Noordzee; bewonderd door de Friezen als strijder voor de Friese vrijheid. Pastoor Menno Simons uit Witmarsum liet zich in 1535 uit overtuiging als volwassene opnieuw dopen en werd grondlegger van de ‘doopsgezinde’ beweging, ook ‘mennonieten’ genoemd. Na emigratie van vervolgde ‘wederdopers’ kregen ze als mennonieten in Noord-Amerika grote bekendheid. Amerikaanse aanhangers bezoeken jaarlijks Witmarsum en Pingjum als de plaatsen van herkomst van hun geestelijk vader. Met Menno’s bôle (brood) van Mevrouw de Molenaar, gebakken van Volkorenmeel van het oergraan Turkey Red Wheat kun je ook nu de smaak van de Mennonieten in Witmarsum nog proeven.
In de 21e eeuw biedt de afwisseling van akkerbouw en veeteelt in het kleigebied van de Marne gunstige perspectieven voor kringloop landbouw en duurzame voedselteelt.
Ontdek meer
-
Waddengastronomie
Waddengastronomie
-
Smaak van de Wadden
Smaak van de Wadden
Dit themaverhaal is geschreven t.b.v. de inspiratiekaarten en foodroutes in het kader van programma ‘Waddengastronomie versterkt Werelderfgoedbeleving’. Het Waddenfonds maakt het programma mogelijk met een financiële bijdrage. De provincies Noord-Holland, Fryslân en Groningen co-financieren het project en ook projectpartners NHL Stenden, Stichting Waddengroep/ondernemers leveren een eigen bijdrage.
