View all 5 pictures
De Trynwâlden, een streek van bossen, lanen en landgoederen, nodigen je uit voor een wandeling door een uniek stukje Friesland. Ontdek hoe adel en religieuze gemeenschappen dit gebied hebben gevormd tot wat het nu is: een mix van natuur, historie en cultuur.
In tegenstelling tot de kleistreken van Friesland, rijzen de Trynwâlden op als een droog zandgebied dat eeuwenlang een toevlucht bood aan adel en welgestelden. Hier bouwden ze imposante buitenhuizen te midden van bossen en lanen, zoals De Klinze, ooit het thuis van de familie Van Sminia. Deze familie, die haar roots heeft in de vruchtbare kleigronden van Ferwert, trok naar dit bosrijke gebied, dat in de middeleeuwen bekendstond als Thrimwalda – 'de drie wouden'.
Het gebied biedt niet all…
De Trynwâlden, een streek van bossen, lanen en landgoederen, nodigen je uit voor een wandeling door een uniek stukje Friesland. Ontdek hoe adel en religieuze gemeenschappen dit gebied hebben gevormd tot wat het nu is: een mix van natuur, historie en cultuur.
In tegenstelling tot de kleistreken van Friesland, rijzen de Trynwâlden op als een droog zandgebied dat eeuwenlang een toevlucht bood aan adel en welgestelden. Hier bouwden ze imposante buitenhuizen te midden van bossen en lanen, zoals De Klinze, ooit het thuis van de familie Van Sminia. Deze familie, die haar roots heeft in de vruchtbare kleigronden van Ferwert, trok naar dit bosrijke gebied, dat in de middeleeuwen bekendstond als Thrimwalda – 'de drie wouden'.
Het gebied biedt niet alleen een blik op adellijk verleden maar ook op religieus erfgoed. Kloosters, kerken en andere monumenten vertellen het verhaal van een regio waar geestelijkheid en adel hand in hand gingen.
De route begint bij de middeleeuwse Sint-Pauluskerk in Aldtsjerk, een kerk die haar oorsprong vindt in de twaalfde eeuw. Hier vind je een grafkelder van de Van Sminia’s, een familie die niet alleen land en macht had, maar ook hun stempel drukte op de kerkelijke architectuur. De kerk combineert bouwstijlen door de eeuwen heen, van de romaanse basis tot de okergele bepleistering uit de negentiende eeuw. Bijzonder is ook de toren, die ooit een cachot herbergde, bekend als it hounehok.
De wandeling voert je langs een netwerk van oude zandpaden en singels die deel uitmaken van de historische parken en buitenplaatsen. Via het wandelnetwerk ontdek je verborgen plekken zoals het bos bij het voormalige Sminiastate en de rietlanden van De Klinze.
Bij Bartlehiem zie je de sporen van het klooster Bethlehem, opgericht door de zalig verklaarde Frederik van Hallum. Dit klooster, ooit een centrum van religie en handel, wordt gemarkeerd door twee zuilen langs de weg. Vlakbij kun je genieten van een pauze bij het proeflokaal van Grutte Pier, gelegen aan de Dokkumer Ee.
Op de terugweg wandel je door vogelrijke graslanden en passeer je de Wynser molen, een iconisch beeld in het open landschap. Een smal boerenpad leidt je verder langs rustige waterwegen en dijkjes, met onderweg de zadeldaktoren van de Sint-Pauluskerk als baken in de verte.
De route eindigt bij de kerk, waar je het adellijke verleden en de stilte van het landschap kunt laten bezinken.
Rondjes om de kerken bevat 26 inspirerende en verrassende pelgrimsroutes in Noord-Fryslân. De weidsheid, de lichtval, wolken en het ruisen van de wind sluiten naadloos aan bij de sobere verstilling die de kerken bieden. Wijkplaatsen en vluchtheuvels in drukke tijden. Ontsnappingsroutes die rust bieden. Nieuwsgierig naar de andere routes? Je vindt ze hier
Meer verdiepende informatie over deze en de andere routes kun je vinden in de routegids; Rondjes om de kerken in Noord-Fryslân. Te verkrijgen via de boekhandel. De uitgave is tot stand gekomen door schrijver Fokko Bosker, een wandeljournalist, in nauwe samenwerking met stichting Tsjerkepaad die ijvert voor ruimere openstelling van de monumentale kerken in Fryslân.
Deze zaalkerk is gebouwd op een zandrug. Zowel kerk als toren zijn diverse keren verbouwd, wat zorgt voor boeiende contrasten. De muren van de kerk zijn als een mozaïek van bak- en tufsteen.
De Klinze is a country house and estate where you can choose a new bed, enjoy a night away and stroll through a magnificent park. You can also discover the history of the estate through its art and decor!
Je kan dit mooie natuurgebied te paard ontdekken, maar als je liever een wandeling maakt is dit ook geen probleem. De eikenhouthakbosjes hebben veel paden en passen in de sfeer van de landgoederen Staniastate...
In de 20e eeuw werd Bartlehiem vooral bekend dankzij de Elfsteden schaatstocht.
De molen die in 1864 is opgericht door een groep boeren uit de buurt is van het type Grondzeiler. Door de gedrongen bouw scheren de draaiende wieken over het erf rondom de molen. In 1975 werd de molen...
Start rondwandeling Aldtsjerk:
Parkeren bij de Sint-Pauluskerk aan de Van Sminiaweg in Aldtsjerk of op de parkeerplaats naast café de Moark bij de gelijknamige vaart. Na een rondje over het hof met de rug naar de kerk RA op de Van Sminiaweg, vervolgens LA het voetpad schuin tegenover Sminiastate naar OBS Sinnehonk. Het pad komt uit op de Zwarte Singel, deze RA inslaan.
Vanaf hier de gemarkeerde wandelknooppunten volgen. De singel maakt deel uit van de zeventiende-eeuwse parkaanleg van buitenplaats De Klinze. Bij 44 RA naar 57 en voorbij het boswachtershuis in chaletstijl LA de groenstrook in die toegang biedt tot een stemmig bos.
Bij 42 LA naar 73 en rechtdoor naar 32. Bij 32 op de Klaas Douwesweg RA en bij 51 LA richting 58. De Hjelburd loopt achter het landgoed De Klinze langs, maakt een knik naar rechts en links en komt uiteindelijk op de Fjildwei uit.
Op de kruising met de Fjildwie de knooppunten verlaten LA terug naar Aldtsjerk. De Fjildwei gaat vlak voor het dorp over in de Van Sminiaweg. Over de brug in de Aldtsjerker Feart in de bocht naar de Moark scherp RA op de Rhaladijk. Vanaf hier het wandelnetwerk weer volgen naar knooppunt 31. Bij 31 RA richting 57 de Aldemiedwy naar de laaggelegen polders en hooigraslanden. Waar de weg doodloopt de voet- en fietsbrug over de Aldtsjeker Feart nemen en LA op de Wierewei naar Bartlehiem.
Vlak voor Bartlehiem staan twee zuilen aan weerszijden van de oprit voorzien van keien met daarop de naam van klooster Bethlehem. Het premonstratenzer vrouwenklooster was opgericht vanuit Mariëngaarde bij Hallum door de pastoor en later zalig verklaarde Frederik van Hallum. Het klooster behoorde tot de rijkste in de regio. Jaarlijks organiseerden de nonnen een paardenmarkt die handelaren van heinde en ver trok.
In Bartlehiem LA voor de Dokkumer Ee langs het proeflokaal van Grutte Pier richting Tichelwurk. Op de T-splitsing met de Rhaladyk de knooppuntenroute verlaten en over de boerenlandweg terug naar het Aldtsjerker Mar. De weg loopt dwars door vogeltjesland, de meeste weilanden zijn rustgebied voor weidevogels en broedterrein. In het veld staat de Wynser molen, een smal boerenpad loopt er naar toe.
Bij 43 RA over een dijkje naar 74 langs de molen van Aldtsjerk, terug naar het centrum. Het pad dat deel uitmaakt van het knooppuntennetwerk wordt niet veel belopen en is deels overwoekerd. Het is zoeken naar de juiste route. Ik steek na de trap bij de brug de verkeersweg over en ga aan de andere kant het talud bij de jachthaven weer af. Het pad langs de jachthaven volgen en over de Miedemaweg terug naar de Sint-Pauluskerk. Vanuit de vrijwel boomloze graslanden is de zadeldaktoren van Aldtsjerk al van ver te zien. Als een boei in een Wadgeul wijst de kerk de weg naar het noordelijkste punt van de Trynwâlden.
