Termunterzijldiep
De inpolderingen in de regio verhoogden de druk op afwateringskanalen en zeesluizen, wat leidde tot overstromingen en hinder voor boeren en burgers. Daarom werd in 1601 een afwateringskanaal met sluis gegraven nabij Termunten. Rond de sluis ontstond een h...
Inpolderingen – droogleggingen – veroorzaakten in de regio een toenemende druk op de capaciteit van afwateringskanalen en zeesluizen. De overvloed aan water leidde tot overstromingen, een toenemende overlast voor boeren en burgers. Er werd daarom besloten een afwateringskanaal naar de kust te graven ‘nabij wierdendorp Termunten’ die uitmondde in de Eems. In de monding van het kanaal werd een sluis (zijl) gebouwd, die in 1725 werd vervangen door de huidige ‘Boog van Ziel’. Het kanaal en de sluis werden in 1601 in gebruik genomen en kreeg na verloop van tijd ook een scheepsvaartfunctie.
Bij de sluis vestigden zich behalve sluispersoneel ook handelslieden en middenstanders. Zo kwam er ook een horecagelegenheid. Het inwonertal nam toe. Een nieuw dorp was geboren: Termunterzijl
De 9,9 km lange Foodwalk leidt je van Termunterzijl naar de Punt van Reide langs historische sluizen, natuurgebieden en kwelders....
Treed in de voetsporen van de bevrijders die zware gevechten hebben moeten leveren voor de zogenaamde Delfzijl- Pocket. Bezoek...
Een weekendtocht langs de unieke zeearm van de Waddenzee, de Eems-Dollard. 113 kilometer fietsen in twee of drie dagen, slapen...
Wie weinig tijd heeft, kan Oost-Groningen ook beleven tijdens een mini-fietsvakantie van een middag, avond en ochtend. De...
Op de tweede etappe van je fietsavontuur bezoek je weggevaagde dorpen die ruimte moesten maken voor industrie. Het gezellige...
De Dollard Route voert u door een uitgestrekt polderlandschap, dat wordt doorsneden door ringvaarten en waterlopen die van...
Het dorp Ziel (Gronings voor Termunterzijl) is ontstaan nadat een sluis werd gelegd. Hier eindigde de Stadsweg die de stad...
Glasblazerij en galerie van meesterglasblazer Johan de Vries
Glasblazerij en Galerie Old Ambt
Hamdijk 31
9693 TB Bad Nieuweschans
Als hotel-restaurant exploiteren wij acht verschillende hotelkamers. Een bestemming waar ons pand, cultuurhistorisch gezien,...
Hotel, Restaurant It Posthûs
Ds. R.H.Kuipersstraat 1
9111HA Burdaard
Vaar je van de Waddenzee naar Franeker, dan vaar je aan de oostzijde van de stad Harlingen met hulp van een aquaduct over...
Waadseewei
8861 ND Harlingen
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen(beluister hier het audioverhaal)
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant. Polder en boezem, de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met hetzelfde streefpeil van 0,52 meter onder NAP, komen hier dus bij elkaar.
Bij deze in 2013 aangelegde Anita Andriessensluis kun je goed zien hoe zo'n schutsluis werkt. In dit geval met slechts één druk op de knop. Je vaart de sluis in als de schuiven openen en zorgt dat ze achter je sluiten. Je wacht tot het water op niveau is in de sluis en vaart verder als de deuren voor je openen. Simpel.
De trekvissen die bij Zwarte Haan het binnenwater inzwemmen kunnen hier door de vispassage naar de Friese boezem, net als bij Wier. De sluis van Alde Leie is terug, zou je kunnen zeggen, want vanaf ongeveer 1300 was hier ook al een sluis. Houten restanten en walbeschoeiingen zijn in de jaren zeventig van de twintigste eeuw in de bodem achter het café gevonden, toen er riolering werd aangelegd.
Die sluis was destijds heel belangrijk voor het dorp De Leije, dat aan de oever van een oude zeeslenk van de Middelzee lag. Er werd niet alleen water in zee geloosd, ook schepen konden hier in en uit. En door die zeehaven-functie was het een drukte van jewelste. Er werd dag in dag uit gehandeld in zuivel en vee, turf, hout en bier.
Toen het achterliggende Bildt in 1505 werd ingepolderd, was het gedaan met de economische bloei van het dorp. De sluis werd een binnensluis en De Leije veranderde in Oude Leije. De Leistervaart werd lange tijd nog wel gebruikt, maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er dammen en werd het stil op het water. Met de komst van de nieuwe sluis, onderdeel van het bevaarbaar maken van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, varen hier weer bootjes door het dorp, zoals dat eeuwenlang gebeurde.
Ingesproken door:
Fotograaf Linette Raven ontwikkelt het liefst grote series met monumentale portretten van mensen uit een bepaalde omgeving/beroep. Haar contact met Joop Mulder dateert al van 2001, toen ze samen met hem voor Oerol 2002 t/m 2007 het project 'Fan twae kanten’ ontwikkelde en presenteerde. Er volgende nog vele projecten.
“Joop was een vanzelfsprekende aanwezigheid in mijn leven, hij was er gewoon.. zoals het hoort. Hij bood mij ruimte en zijn vertrouwen. Samen in de auto touren door het landschap van Terschelling of Friesland en maar ideeën spuien, een uitsmijter en weer door. Het was een unieke ervaring, met Joop als creatief pionier mee te mogen reizen. Zijn gunfactor, zijn creatieve geest en zijn blauwe twinkelogen altijd aan. Bij het elkaar weer zien, het ’hi meissie’. Later bleek niet alleen bij mij, zo mooi, allemaal dezelfde warme begroeting plus zachte-snor omhelzing.
Dat was Joop. Voor nu vanzelfsprekend en vaak aanwezig in mijn gedachte.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk....
Leijester Hegedyk
Alde Leie
De Vispassage bij het Rozema gemaal helpt paling van zout naar zoet water te trekken om op te groeien. In het najaar keren...
Paling – Vismigratie Termunterzijl
Termunterzijl
Atelier Blossom, schilderijen olieverf en/of cold wax en inkttekeningen.
Oudedijk 109
9688 RT Drieborg
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.
Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het...
Monnikebildtdijk 1
9078 VB Oude Bildtzijl
Welkom bij Burdaard Sloepverhuur, uw betrouwbare partner voor het huren van een comfortabele sloep en fietsen in Burdaard.
Sloepverhuur Burdaard
Dominee R.H. Kuipersstraat 1
9111 HA Burdaard
Tjerk Hiddes vertelt het bijzondere verhaal achter het Roptasyl. Nu zie je er niet veel van terug, maar in de 17e eeuw was...
Sylsleane 6
8857 RZ Wijnaldum
De sluis en zeekering bij Dokkumer Nieuwe Zijlen vormen een rijksmonument uit 1729. Hierbij staat een obelisk als monument...
Sylsterwei 26
9132 EL Engwierum
Schrijf je nu in voor onze maandelijkse nieuwsbrief en ontvang alle tips, arrangementen en nieuwtjes over de Wadden.