Harlingen
The bunkers at Harlingen were part of the Atlantic Wall: the more than 6,000-kilometer-long German defense line from Norway to Spain. The Atlantic Wall is one of the largest structures of the 20th century.
The bunkers at Harlingen were part of the Atlantic Wall: the more than 6,000-kilometer-long German defense line from Norway to Spain. The Atlantic Wall is one of the largest structures of the 20th century.
The line was built during the Second World War between 1942 and 1945 to prevent an Allied invasion of the Western European mainland from the sea. The Atlantic Wall was a series of separate smaller and larger support points that could give each other fire support.
In many cases they consisted of bombproof bunkers, sometimes with a wall and roof thickness of at least two meters of reinforced concrete. Due to a lack of labour, equipment and fuel, only 510 bunkers of the planned 2000 had been built in the Netherlands. In the English Garden in Harlingen is a German bunker that was part of the Atlantic Wall. It concerns a Communications Command Post with which the Germans coordinated the Frisian coastal defences.
Here you will find Remains of the Atlantic Wall in Harlingen
Tuinpadfrom your location
On May 12, 1940, German troops entered the province of Friesland from Groningen and Frederiksoord-Noordwolde. The Wonsstelling,...
This walk through the city takes you past 13 information panels that document important events in Harlingen. The panels provide...
Harlingen is een echte schatkamer als het om monumenten gaat. In het centrum zijn prachtige voorbeelden te zien. Het 'gevaar'...
De zeeklei in de voormalige Friese streek Westergo is de rijke voedingsbodem van allerlei voedselproducten. Vruchtbare akkerbouw...
Wist je dat Harlingen een heel levendig en uniek centrum heeft? De historische binnenstad is een echte watersportbestemming....
Discover the rich cultural history of Harlingen along this sculpture trail. Set off in search of the most iconic sculptures...
This stage of the trail takes you through the vast no-man's land between the city of Harlingen and the village of Sexbierum....
Ontdek in alle rust de historische charme van Harlingen en Kimswerd met een 18,3 km lange wandelroute. Bewonder de Grote...
Heb je slechts een middag, avond en ochtend te besteden aan je roadtrip? Bezoek de hoogtepunten van het Friese landschap...
De Golf van Termunterzijl vertelt als Landmark geen eigen verhaal maar laat het landschap en bewoners hun verhaal vertellen. Bezoekers...
Termunterzijl
Het terpdorp Blije, met de buurtschappen Farebuorren en Boate- buorren, ontstond enkele eeuwen voor onze jaartelling op een...
Stationsweg
9171 LR Blije
Op Terschelling wordt gans duurzaam benut. Jagers beschermen grasland en vogels, terwijl restaurants en slagers heerlijke...
Ganzen van de Terschellinger polder
Oosterend Terschelling
“Reizigers Leeuwarden – Anjum: instappen voor vertrek!” Nu klinkt dat vreemd, maar in de eerste helft van de 20ste eeuw reed...
Vogelzangsterweg
9173 GE Hogebeintum
You cannot see this content because you haven’t accepted cookies. If you want to watch this video, please click below to accept cookies.
Manage cookies(beluister hier het audioverhaal)
Met het blote oog is het moeilijk te zien, maar de bodem van deze omgeving ligt laag. Op sommige plekken, zoals hier bij het dorpje Ried, gaat het om een paar centimeter, maar er zijn in de buurt kommen die wel 30 centimeter lager liggen dan twintig jaar geleden.
Die bodemdaling is een belangrijke reden dat er een nieuw gemaal komt, dat het witte gemaal dat je verderop aan de Rie ziet liggen zal vervangen. Zowel de oude als de nieuwe kunnen 140 kubieke meter water per minuut naar hoger gelegen gebieden afvoeren bij hoge waterstanden. Ook doet het gemaal dienst bij stortbuien, die steeds vaker voorkomen.
Het gemaal, dat hier in de jaren zeventig van de vorig eeuw kwam, heet ‘De Mieden’. Een toepasselijke naam, want dit Friese woord betekent een laaggelegen land aan de rand van het dorp, land dat alleen gebruikt kon worden om van gras hooi te maken en aan het vee te geven.
Een jaar of vijf geleden bleek renovatie van het gemaal nodig, maar dat bleek lastig, omdat de vijzels diep genoeg moeten zijn als de bodem nog verder zakt. Daarom besloot Wetterskip Fryslân om een hele nieuwe te laten maken, die ook op verdere bodemdaling is berekend.
Hoe het komt dat de bodem is gedaald? Zout- en gaswinning. Vanaf 2004 is op een handvol locaties hier in de omgeving namelijk gas uit de bodem gewonnen. Toen bleek dat de bodem meer daalde dan was verwacht, is daarmee gestopt. Bij Tzummarum en Sexbierum is lange tijd zout uit de bodem gehaald, maar nu wordt overgestapt op winning uit de bodem van de Waddenzee. De bedrijven die de stoffen winnen, Vermillion en Frisia Zout, betalen mee aan gemalen als deze om de waterhuishouding te regelen.
Ingesproken door:
Beeldend kunstenaar Rob Sweere zit al sinds 1989 in het vak. Hij werkt met permanente monumentale installaties in de publieke ruimte en maakt tijdelijke installaties voor tentoonstellingen en festivals. Wereldwijd werkt Rob met groepen mensen.
Zo heeft hij Joop Mulder leren kennen tijdens Oerol. “Joop dacht op een schaal waarop ik zelf ook graag denk, maar die in de visie van anderen niet of weinig voorkomt. Samen met Joop kon je echt tot de max denken. Hij was niet bang en gaf vertrouwen. Jammer dat velen in onze omgeving niet zo onbevangen durven te dromen en ervoor te gaan. Ik zal Joop missen als dromer en als reisgenoot in deze maatschappij.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Het gemaal, dat hier in de jaren zeventig van de vorig eeuw kwam, heet ‘De Mieden’. Een toepasselijke naam, want dit Friese...
Nieuweweg
8811 HJ Ried
Links in het veld een bunker van de stelling Heidelberg zichtbaar. Tussen het dorp Nes en de zeedijk staat een bunkertje...
Stelling Heidelberg
Seedijk
Nes
Zondagmorgen 22 april 1945 trokken de Canadese militairen van het The Royal Winnipeg Rifles via de spoorlijn bij Tjamsweer...
Jukwerderweg 5856
9901 TG Appingedam
Als je de oude bedding van het Reitdiep gepasseerd bent – op het punt dus waar de Hekkumerweg links en rechts het water...
Hekkumerweg 2
9774 TH Adorp
Op de begraafplaats van de Hervormde kerk van Hallum bevinden zich drie oorlogsgraven van militairen uit de Tweede wereldoorlog.
Grote of Sint-Maartenkerk
Kerkpad 1
9074 BX Hallum
You cannot see this content because you haven’t accepted cookies. If you want to watch this video, please click below to accept cookies.
Manage cookies(beluister hier het audioverhaal)
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse. Toch is er ook een keerzijde. Het zoutgehalte in kustgebieden neemt namelijk zo ver toe dat problemen ontstaan in de landbouw.
Je kunt je wel voorstellen wat er gebeurt als een gewas teveel zout krijgt. In dit gebied hier rond Westhoek komt het zoute grondwater gelukkig niet zo hoog dat de wortels van de gewassen erin groeien. Maar in de zomer kunnen boeren hun droge akkers soms niet beregenen met water uit de sloten en vaarten omdat het zoutgehalte te hoog is.
Het Wetterskip zet deze pomp hier beneden bij het veerooster (en andere stuwen en opmalingen in heel Friesland) in tegen de verzilting, door de vaarten en kanalen door te spoelen met zoet water dat uit de Friese boezem komt.
De Friese boezem is de benaming voor de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met een streefpeil van 0,52 meter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dat NAP is het nulpunt dat we in Nederland gebruiken om hoogtes met elkaar te vergelijken. Een onmisbaar instrument.
Het zoete water dat naar deze polder komt, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw van de boezem is afgesloten, wordt bij de sluis van Wier 6 km verderop ingelaten. Het zoute water stroomt naar het gemaal in Zwarte Haan en vandaar naar zee. Probleem opgelost, voor even.
De toenemende zeespiegelstijging zorgt voor een hogere druk van het zoute zeewater op de kustgebieden. De bodem van het land klinkt in, en daalt ook door delfstoffenwinning, en het zoute grondwater zit dus dichterbij de oppervlakte. De zoete laag boven het zoute grondwater wordt ook nog eens dunner omdat de zomers tegenwoordig vaak erg droog zijn.
Het probleem speelt niet alleen hier, maar wereldwijd. Er wordt daarom steeds vaker gekeken naar zouttolerante gewassen voor de toekomst, gewassen die goed tegen zout kunnen dus. Want doorspoelen met zoet water werkt wel, maar het is ook een kostbare manier. Ook op andere manieren wordt daarom al meer zoet water vastgehouden, door bijvoorbeeld oevers te verbreden.
Ingesproken door:
Nienke Brokke beschrijft zichzelf als een kunstenaar die gaat waar het verhaal is. Haar werk uit zich van video-installaties tot land-art. Nienke organiseert buurtprojecten waarbij ze met de bewoners iedere beeldende discipline gebruik om hun verhalen samen te verbeelden. Van animatiefilms tot zandsculpturen.
In 1997 studeerde zij af op de Rietveld theatervormgeving/Art-direction. Joop was daarbij de examinator. 17 jaar na dato nam hij contact op omdat haar examenwerk hem bijgebleven was. “Joop was bevlogen met veel ervaring en verstand van uiteenlopend theater en kunstdisciplines. Een man met twee blote voeten stevig op de grond.
Vanaf de eerste ontmoeting was het alsof hij familie van me was. Hartelijk, oude jongens krentenbrood zeg maar. We bespraken grootse plannen. Verfrissend voor mij om mee te gaan in zijn onstuitbare enthousiasme en projecten te bedenken.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt...
Zeedijk
Westhoek
Subscribe to our monthly newsletter to get all the latest tips, arrangements and news about the Wadden.