Engwierum
De sluis en zeekering bij Dokkumer Nieuwe Zijlen vormen een rijksmonument uit 1729. Hierbij staat een obelisk als monument ‘Ter Eewiger Gedagtenis van de overdijking van 't Dokkumer Diep’.
De sluis en zeekering bij Dokkumer Nieuwe Zijlen vormen een rijksmonument uit 1729. Hierbij staat een obelisk als monument ‘Ter Eewiger Gedagtenis van de overdijking van 't Dokkumer Diep’. De naastgelegen herberg stamt ook uit 1729.
De sluis maakt deel uit van een twee kilometer lange ‘afsluitdijk’. Hiermee werd de oude zeesluis bij de stad Dokkum overbodig. Bovendien werd 600 hectare land gewonnen. De sluis bestaat uit drie sluiskolken. Via de spuisluizen was het mogelijk om het water uit de Friese boezem naar de Waddenzee af te voeren. Via de schutsluis kon het scheepvaartverkeer naar de Waddenzee varen.
De robuuste en ingenieuze constructie was het ontwerp van wiskundig ingenieur en dijkenbouwer Willem de Lorée van de Universiteit van Franeker.
Het complex - met veertien paar deuren - deed zijn werk totdat de Lauwerszee in 1969 werd afgesloten. Nu er sluizen bij Lauwersoog kwamen, verloor de sluis bij Dokkumer Nieuwe Zijlen zijn functie. Toch is deze plek nog belangrijk in het Friese waterbeheer, want de Willem Lorésluis zorgt nog steeds voor de afvoer van overtollig water uit de provincie Fryslân.
Here you will find Sluis Dokkumer Nieuwe Zijlen
Sylsterwei 26from your location
Maak al fietsend kennis met Nationaal Park Lauwersmeer, UNESCO-werelderfgoed De Waddenzee en de eeuwenoude stad aan het wad...
De derde etappe is een wandeling door het Friese delta landschap: een land van weilanden, akkers, terpen, oude rivieren en...
Toen in 1597 een havenplaats werd gezocht om de vloot van Noord Nederland te herbergen, werd Dokkum als Admiraliteitsstad...
Even ten noorden van Kollum loopt deze heerlijke kanoroute door de ´uitlopers´ van het Nationaal Park Lauwersmeer.
Drie jaar lang is de perfecte relatie te vinden rond het Lauwersmeer. Het ruige, open landschap op de grens van Groningen...
Rondje Lauwersmeer voert je door het unieke en prachtige landschap van Nationaal Park Lauwersmeer.
Met deze fietsroute combineer je drie hoogtepunten van het Noorden van Friesland: de Waddenzee, Nationaal Park Lauwersmeer...
Foodroute van Wouden, Mieden naar Voormalig Wad is een 39 km lange fietsroute door het gevarieerde landschap van de Friese...
Wil je meer proeven van de prachtige natuur en de heerlijke producten gemaakt door Friese boeren langs het Wad en in het...
Ontdek het oude kustgebied rond Ie, een van de oudste Friese terpdorpen. Wandel langs de middeleeuwse Sint-Gangulfuskerk,...
You cannot see this content because you haven’t accepted cookies. If you want to watch this video, please click below to accept cookies.
Manage cookies(beluister hier het audioverhaal)
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant. Polder en boezem, de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met hetzelfde streefpeil van 0,52 meter onder NAP, komen hier dus bij elkaar.
Bij deze in 2013 aangelegde Anita Andriessensluis kun je goed zien hoe zo'n schutsluis werkt. In dit geval met slechts één druk op de knop. Je vaart de sluis in als de schuiven openen en zorgt dat ze achter je sluiten. Je wacht tot het water op niveau is in de sluis en vaart verder als de deuren voor je openen. Simpel.
De trekvissen die bij Zwarte Haan het binnenwater inzwemmen kunnen hier door de vispassage naar de Friese boezem, net als bij Wier. De sluis van Alde Leie is terug, zou je kunnen zeggen, want vanaf ongeveer 1300 was hier ook al een sluis. Houten restanten en walbeschoeiingen zijn in de jaren zeventig van de twintigste eeuw in de bodem achter het café gevonden, toen er riolering werd aangelegd.
Die sluis was destijds heel belangrijk voor het dorp De Leije, dat aan de oever van een oude zeeslenk van de Middelzee lag. Er werd niet alleen water in zee geloosd, ook schepen konden hier in en uit. En door die zeehaven-functie was het een drukte van jewelste. Er werd dag in dag uit gehandeld in zuivel en vee, turf, hout en bier.
Toen het achterliggende Bildt in 1505 werd ingepolderd, was het gedaan met de economische bloei van het dorp. De sluis werd een binnensluis en De Leije veranderde in Oude Leije. De Leistervaart werd lange tijd nog wel gebruikt, maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er dammen en werd het stil op het water. Met de komst van de nieuwe sluis, onderdeel van het bevaarbaar maken van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, varen hier weer bootjes door het dorp, zoals dat eeuwenlang gebeurde.
Ingesproken door:
Fotograaf Linette Raven ontwikkelt het liefst grote series met monumentale portretten van mensen uit een bepaalde omgeving/beroep. Haar contact met Joop Mulder dateert al van 2001, toen ze samen met hem voor Oerol 2002 t/m 2007 het project 'Fan twae kanten’ ontwikkelde en presenteerde. Er volgende nog vele projecten.
“Joop was een vanzelfsprekende aanwezigheid in mijn leven, hij was er gewoon.. zoals het hoort. Hij bood mij ruimte en zijn vertrouwen. Samen in de auto touren door het landschap van Terschelling of Friesland en maar ideeën spuien, een uitsmijter en weer door. Het was een unieke ervaring, met Joop als creatief pionier mee te mogen reizen. Zijn gunfactor, zijn creatieve geest en zijn blauwe twinkelogen altijd aan. Bij het elkaar weer zien, het ’hi meissie’. Later bleek niet alleen bij mij, zo mooi, allemaal dezelfde warme begroeting plus zachte-snor omhelzing.
Dat was Joop. Voor nu vanzelfsprekend en vaak aanwezig in mijn gedachte.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk....
Leijester Hegedyk
Alde Leie
De Vispassage bij het Rozema gemaal helpt paling van zout naar zoet water te trekken om op te groeien. In het najaar keren...
Paling – Vismigratie Termunterzijl
Termunterzijl
You cannot see this content because you haven’t accepted cookies. If you want to watch this video, please click below to accept cookies.
Manage cookies(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.
Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het...
Monnikebildtdijk 1
9078 VB Oude Bildtzijl
De inpolderingen in de regio verhoogden de druk op afwateringskanalen en zeesluizen, wat leidde tot overstromingen en hinder...
Termunterzijldiep
Termunterzijldiep
Tjerk Hiddes vertelt het bijzondere verhaal achter het Roptasyl. Nu zie je er niet veel van terug, maar in de 17e eeuw was...
Sylsleane 6
8857 RZ Wijnaldum
In 1953 leidde de overstromingsramp tot een nationaal Deltaplan: kortere zeegaten en sterkere dijken. In Termunterzijl zou...
Keersluis Eems
Termunterzijl
Subscribe to our monthly newsletter to get all the latest tips, arrangements and news about the Wadden.